Жігіттің түсін айтпа, ісін айт
Среда, 15 Январь 2020 03:44Шымкенттік Алдияр Жұмажанов – «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасының ІІІ маусымының жеңімпазы. Жасы 26-да. Ақпараттық-коммуникация орталығында оның қатысуымен өткен баспасөз брифингінде Алдиярдың мобильді ойындар продюсері екенін білдік.
Топ жарған 32 қазақстандық жастың ішінде Шымкент қаласының мақтанышы – Алдияр Жұмажанов та бар. Алдияр 24228 дауыс жинап, «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасының 2019 жылғы жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар шыққан қазақстандық жастарының тізіміне мобильді ойындар жобасымен енген.
Ол соңғы екі жылда ең сәтті «Ұлы Сұлтан», «Түс шеберлері» секілді екі мобильді ойынды ойлап тапты. Қытай, ағылшын тілдерін жетік меңгерген жас Қытайдың Xiamen қаласында тұрып, Mechanist Games компаниясында істейді.
Қазіргі уақытта ежелгі қазақ елі туралы «Ұлы хан» атты әлемдегі алғашқы 3D мобильді ойынын әзірлеуде. Жеңімпаз жастың мобильді ойындардан бөлек «DamuMed»-ке ұқсайтын, бірақ, барлық қызметтері тегін әрі қолжетімді медициналық мобильді қосымшасы дайындалып жатқанға ұқсайды.
«Бұл ойын біздің мәдениетімізді, салт-дәстүрімізді, өмір салтымызды, тарихымызды әлемге танытады. Болашақта мен венчурлық инвестиция тартып, Қазақтандағы IT нарықты дамытуға үлес қосқым келеді. Бізде елге қызмет еткісі келетін дарынды жастар өте көп. Сонымен қатар IT мектеп ашу жоспарымда бар, себебі, біздің жастар білікті де білімді бағдарламаушы мамандармен тең болуы керек. Тек жергілікті деңгейде ғана емес, әлемдік деңгейдегі мамандармен иық тірестіре алатындай болуы тиіс деп санаймын», - деді Алдияр Жұмажанов.
«Бұл базада ешқандай кезек болмайды. Медициналық сақтандыру бойынша барлық қызметке қол жеткізе аласыз. Сыбайлас жемқорлық пен бюрократияға жол берілмейді», - дейді өзі. Оның айтуынша,
«Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасы өте әділ өткен. Ешқандай тамыр-таныс, «әке-көкесіз», парақорлықсыз, шынайы таланттар топ жарған. Солардың арасында ең есте қалғаны – Қарағанды қаласында тұратын еліміздегі ең жас жаттықтырушы Иван Снегуров отандық ауыр атлетиканың жарқын үміті екенін айтады кейіпкеріміз.
Сала демекші, үздіктер арасында әртүрлі мамандық иелері бар: отбасынан жырақта ел тыныштығын қорып, бірі нәзік табиғатына қарамастан алып машина құрастырып, бірі өзіндік орны бар алпауыт компаниялардың басшысы қызметін атқарса, енді бірі ІТ саласында елеулі жетістіктерге жетіп, бірі бар ынтасы мен білімін ұстаздыққа арнаған. Әр жеңімпаздың жүріп өткен жолы өзінше бір тарих.
Сыйлықсыз қандай мереке?!
Пятница, 27 Декабрь 2019 03:51«ПетроКазахстан Ойл Продактс» компаниясы он жылдан бері Шымкент мұнай өңдеу зауытына көрші орналасқан Жұлдыз ауылының тұрғындарымен тығыз қарым-қатынас жасап келеді.
«Тәуелсіздік күнінің қарсаңында және Жаңа жыл мерекесіне орай Жұлдыз ауылының ақсақалдары және тұрғындарының өтінішін ескере отырып, компания 25 аз қамтылған отбасыға қайырымдылық жасады», - дейді «ПетроКазахстан Ойл Продактс» компаниясының қоғаммен байланыс менеджері Еркен Жумадил.
– Бұл көпбалалы және жағдайы төмен, мүгедектігі бар, аз қамтылған, қарт адамдары бар отбасылар. Біздің зауыттың ұжымы оларды қолдап, мерекеге сыйлық ретінде бірінші қажеттіліктегі азық-түлікпен қуантуға шешім қабылдады, - деп атап өтті.
Бұл күні алып кәсіпорынның өкілдері тұрғындарға бір қап ұн, 25 килограмдық күріш, өсімдік майы мен бес килограмдық шекерден тұратын әлеуметтік пакетті табыстады.
«ПКОП» компаниясы көптеген жылдар бойы шын мұқтаж жандарға қол ұшын созып келеді. Одан бөлек, Жұлдыз елдімекенінде кәсіпорынның қамқорлығындағы №94 және №99 мектептеріне жыл сайын көмек көрсетеді. Мұнай өңдеу зауытының басшылығы өзінің қайырымдылық істерінде өскелең ұрпақты қолдауға көңіл бөліп келеді.
Мейірімділік – жүректен
Пятница, 20 Декабрь 2019 04:02Таяуда Қаратау аудандық әкімдігінің ұйымдастыруымен, Шымкент қалалық «Nur Otan» партиясының қолдауымен «Шымкент – қайырымды қала» акциясы өтті.
70 отбасыға жалпы сомасы 4 миллион теңгенің азық-түлігі, тұрмысқа қажетті заттар таратылды. «Пионер», «Дары Сайрама», «Асыл май» зауыты және жеке кәсіпкер Маханова жағдайы, тұрмысы төмен отбасыларға көмек көрсетті. Аудан әкімі Абзал Әліқұлов мұндай акциялардың аудан аумағында жиі өткізілетінін айтады.
– Шымкент – қайырымды қала. Ауданымыздағы кәсіпкерлерге өтініш айтып едік, бір ауыз сөзге келместен келісе кетті. Осы орайда қаратаулық кәсіпкерлердің белсенділігін атап өтпеске болмайды! Қолы ашықтың – жолы ашық! – деп Абзал Шымкентбайұлы әлжуаз топқа көмек қолын созған кәсіпкерлерге алғысын білдірді.
«Нұрсәт-3» шағынауданындағы №59 үй, 13-пәтерде тұратын Қызайым Байғазиева да өз кезегінде осындай қайырымды шараны ұйымдастырған аудан әкімдігіне және жеке кәсіпкерлерге шексіз алғысын айтты. Әжейдің ұлы мен келіні өмірден өткен, бірақ, олардан қалған бес перзентті жеткізіп отырған кейуана шын мәнінде көмекке мұқтаж. Осыны ескерген қаратаулықтар Қызайым апаға әрдайым қол ұшын созып тұрады екен.
Ал Қаратау ауданы әкімі аппараты Кәсіпкерлік бөлімінің басшысы Гүлсина Бердібекова аудандағы кәсіпкерлердің қайырымдылық акцияларына жиі қатысатынын мәлімдеді. «Мәселен, осындай қайырымды кәсіпкерлеріміз «Қайнарбұлақ» саяжайында өртеніп кеткен 3 үйдің шатырын жауып берді. Екі аяғынан айырылып, тағдыр тәлкегіне түскен мүмкіндігі шектеулі бір азаматтың беташар тойын өткізіп берді. Қалталы азаматтардың демеушілігімен аудан аумағындағы мектептерге 1 млн теңгенің затын табыстадық, - дейді ол.
Қайырымдылық – мұқтаж жандарға көрсетілер нақты көмек, ізгіліктің ізетті көрінісі, адамның асыл қасиеті. Мейірімділік – жүректен. Осы орайда Қаратау аудандық әкімдігі мен аудандағы жеке кәсіпкерлердің өнегелі ісі мен азаматтық қасиеті өзгеге өнеге.
Қастерлі мерекенің қадірін білейік
Пятница, 13 Декабрь 2019 04:05Тәуелсіздік күні! Ең қастерлі, ең ұлық, ең мәртебелі мереке осы! Бұл – ата-бабамыздың ғасырлар бойғы арманының алтын қазығын еліміздің тұғырына бекіткен күн!
Елдігіміздің тұмарындай, ұлтымыздың ұранындай осынау қасиетті де айдарлы мерекенің қадір-қасиетін, құнын қаншалықты бағалай білудеміз? Оның мәні мен маңызын, мерейі мен мазмұнын қадірлей алатындай дәрежеде дәріптеп жүрміз бе? Тәуелсіздік мерекесі оның ізін ала келетін жалт-жұлт еткен жаңажылдық шамдардың жарығының тасасында елеусіз қалып кеткен жоқ па? Олай дейтініміз, Тәуелсіздік мейрамының лебінен гөрі қала көшелерінде жарқылдаған жаңажылдық безендіру, үлкенді-кішілі шыршалар алдымен көз тартады. Тіпті, желтоқсан айы басталмай жатып, «Shymkent Plaza» ойын-сауық орталығы мен Ладушки асханалар желісі Аяз атаны күтуге әбден дайын екендіктерін білдіріп қойды. «С новым годом» деген жарнама жер жарып тұр. Әр алуан ұжымдар жаңажылдық банкетке дайындалып, орын сайлап әуре. Ал шындығында, қазақ үшін қайсы мереке құнды, қайсысы ұлық?
Шетелдерде Тәуелсіздік мерекесі жалпыхалықтық сипат алған. Мысал үшін бір-екеуін ғана келтірейік. АҚШ-та 4-шілде Тәуелсіздік мерекесінде ағылшындар көліктерін және үйлері мен көшелерін елдерінің туының түсіне сәйкестендіріп сәндейді екен. Ал Австралияның Тәуелсіздік мерекесі күні Сиднейде музыкалық фестивальдар шымылдығын түреді. Канберра қаласында тірі музыка байқауы өтеді. Осы шараларда жұрт жылдың «австралиялық тұрғынын» анықтайды.
Бұл күні мемлекет халқы Австралияның туы бейнеленген киімдер мен бас киімдер киіп көңілденеді. Осы көңіл-күймен өз үйлерін шарлармен және елдің басты рәмізі саналатын тумен әсемдейді. Байқасақ, дамыған елдерде Тәуелсіздік мейрамының қалыптасқан нышандары бар. Бізде ше?
Тумен суретке түсу – трендте
Биыл бұл бағытта сәл де болса сең қозғалды. Шымкентте «Серпіліс» қоғамдық қорының төрайымы Бейсенкүл Нарымбетованың мұрындық болуымен әлеуметтік желілерде «Көк тудың желбірегені» эстафетасы шілде айында басталып, күні кеше қорытындыланды. «Тәуелсіздікпен диалог» іс-шарасында эстафета әлеуметтік желіден шығып, елдің алдына келді. Патриоттар форумында аталған эстафетаға белсене қатысқандар марапатталды. Марапатқа гүлдің орнына ту берілді.
Журналист, «Серпіліс» қоғамдық қорының басшысы Бейсенкүл Нарымбетованың айтуынша, «Көк тудың желбірегені» эстафетасы қазір бізге ауадай қажет. Көк туға сананың көзімен қарай бастадық. Әлі де «туды қорлап жатыр, оранып алыпты» деп теріс пікір айтатындар кездеседі. Әсілі, олай емес. Тудың қасиеті ерекше, ол қастерлі.
– Мен бұны өзіме ұпай жинау үшін емес, байрағымыздың бәсін арттыру үшін бастадым. Бастаманы бәрі жақсы қабылдап жатыр. Адам бір нәрсеге қараған сайын бейсаналы түрде соны санасына сіңіреді. Осы орайда мені қолдаған ел ағалары көп болды, – деді Б. Нарымбетова.
Иә, алты жасар баладан ақ сақалды қарияға дейін қатысып, үн қосқан эстафета Қазақстанның барлық өңірлеріне жетті. Билік басында жүрген азаматтар да бұл игі шарадан тыс қалған жоқ. Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты Дархан Мыңбай «Көтерілген туым бар, көтеретін ерім бар» деп көк байрағымыздың қасында суретке түсіп, эстафетаны жалғады.
«Отқа салса жанбайтын, суға салса батпайтын рухымыздың, айбынды даңқымыздың, елшіл намысымыздың, баянды бірлігіміздің байламы да – осы мемлекеттік туымыз» деген қоғам қайраткері еліміздің астанасы – Нұр-Сұлтан қаласының нақ төрінде 111 метр биікте желбіреп тұрған елдік туы жайында жадымызда ұстауға тиіс деректерді келтіре кетті.
– Байтақ қаланың кез келген бұрышынан көзге түсетін Қазақстанның азаттығы мен тәуелсіздігі рәмізінің көлемі – 15х30 метр, салмағы 100 килограмм. Ту әрқашан жаңарып, жайнап тұруы шарт. Ол алғашқы жылдары шетелден тапсырыспен істелсе, бүгінде азаттығымыздың кіндігін кескен Алматыда әзірленіп, әкелінеді. Жалпы көлемі жөнінен әлемде тоғызыншы орынды иеленуінің өзіндік символдық мәні болса керек. Қазақстан жер көлемі жағынан да тоғызыншы орында тұр, – деді Дархан Қамзабекұлы.
«Жанубий Қозоғистон» газетінің бас редакторы Әлішер Сатыбалдиев: «Шүкір, шыршамен емес, Қазақстан Республикасының туымен суретке түсу трендке айналды. Қай жиынға барсаң да, тудың қасында фотоға түсуге кезек», - деп ұнамды үрдісті қолдайтынын білдіріп жатты.
Көк туды желбіреткеніміз шүбәсіз керемет бастама! Бірақ, біздің елімізде осы рәміздер туралы Заң сәл шикілеу сияқты. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 4 маусымдағы №258 Конституциялық заңының 2-тарау, 4-бабында туды пайдалану тәртібі көрсетілген. Онда ҚР Парламентінен бастап сот ғимараттарына, ресми мекемелерге, олардың веб-сайттарына ілуге болатыны айтылған. Ал «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы басқа да ғимараттарда (үй-жайларда) олардың иелерінің еркі бойынша тігілуі мүмкін» делінген.
«Тігілсін» немесе «тиіс» десе, бір басқа. Яғни, шетелдердегідей біз үйіміз бен көлігімізді туымыз түстес боямақ түгілі босағамызға да іле алмаймыз. Мәселен, жүргізуші өз көлігіне Көк туды ілетін болса, тәртіп сақшылары жетіп келеді екен. Ғасырлар бойы аңсап жеткен Тәуелсіздігімізге 28 жыл толған тұста егемендігіміздің басты рәмізі, нышаны Көк туды пайдалану тәртібін тағы да бір рет қарап, нақтылау керек сияқты.
Тәуелсіздік күні түрлі тәсілдер енгізілсе...
«Көк тудың желбірегені» эстафетасы бірінші рет өткізілсе де, жалпыхалықтық сипатқа ие болды. Дегенмен, дүйім ел болып елдік мерекенің тәтті дәмін сезінбей жатырмыз. Бұл туралы белгілі журналист Шыңғыс Мұқан былай дейді: «Біздің мемлекет үшін Тәуелсіздік мерекесінің маңызы зор. Мереке – халықты біріктіретін фактор.
Мемлекет қай құндылыққа басымдық береді, сол мереке кең көлемде аталып өтеді. Еліміздегі ең ұлық мереке – Тәуелсіздік күні. Бірақ, бұл күннің алдына неге жаңа жыл түсіп кетіп жатыр? Оған бірнеше себеп бар. Біріншіден, үкімет әлі де болса, бұл мерекеге күш сала алмай отыр. Айтулы күнді халық асыға күту үшін мерекелік нышандар керек. Балалар Жаңа жылды неге күтеді? Сыйлық алады. Екіншіден, тарихи астар. Жаңа жыл мерекесін атап өте бастағанымызға ғасырдан асқан болар.
Ал 16 желтоқсанды атап өтіп жатқанымызға қанша уақыт болды? Оны атап өтудің қандай дәстүрін қалыптастырдық? Айталық, Жаңа жылда шырша тігіп, оливье салатын жейміз, Наурызда киіз үй тігіп, наурыз көже ішеміз. Ал Тәуелсіздік күнінде не істейміз? Өзіңіз айтыңызшы? Сондықтан мереке ретінде күтудің адамның түйсігіне әсер ететін нышандарын қалыптастыру үшін біраз елдің тәжірибесін зерттеп, тұжырымдамасын жасауымыз керек. Үшіншіден, психологиялық жағдай. Адам үмітпен өмір сүреді.
Үміт дегеніміз не? Бұл – болашақ. Яғни жаңа жылды атап өту арқылы халық болашақтан үміт күтеді. Келер жылға тілек айтамыз. Жаңа жылды Тәуелсіздік күнімен салыстыру арқылы соңғысының тұғырын көтере алмаймыз. Әр мерекенің халыққа берер ерекше эмоциясы бар. Жаңа жыл – қалыптасқан мереке. Онымен бәсекелесіп қажеті жоқ. Одан да адамдарға қажет басқа эмоция сыйлайтын мерекеге айналдыруды ойластырғанымыз жөн».
Журналист өте ұтқыр ой айтты.
Ал тарих ғылымдарының кандидаты Қайрат Анарбаев «Тәуелсіздікті құрмет ету осы жолда құрбан болғандарды еске алу, олардың рухы алдында бас ию, барды бағалау сияқты халқымыздың салт-дәстүрлерімен сабақтасып жатқанда, мәні бар тарихи санамыз ұлт бойына кайтарылғанда ғана мүмкін болатын іс» деп есептейді.
– Яғни, ешқандай қаулы-қарармен ешкімді ел Тәуелсіздігіне деген «жасанды» құрметке әкеле алмасымыз белгілі. Не істеу керек? Біріншіден, қоғамда Тәуелсіздіктің мәні туралы қоғамдық санаға насихат жұмысы үнемі және тұрақты жүруі керек. Екіншіден, қазақ қоғамы тарихи санасына қайта үңіліп, жаңа жылдың астарына көз жіберетіндей хабарлар мен тәрбиелік іс-шараларды (әзірге бос айқай мен шоу жобалар қаптап тұр) көбейтуі керек.
Үшіншіден, мемлекет тарапынан Тәуелсіздікке байланысты 15-16-нан бастап кемі он күндей түрлі іс-шаралар ұйымдастыру (Наурыздағыдай) арқылы Жаңа жылға тек 25-желтоқсаннан кейін ғана кірісуге мүмкіндік беретіндей қолдау керек. Ал Жаңа жыл содан соң да он күннен артық өз мәнін жоғалтпайды. Төртіншіден, бүкіл қоғам қазақ халқының Жаңа жылы Наурыз екенін жете сезінуі жолындағы насихаттар мен іс-шаралар легі үнемі марапат көріп отырса.
Сонымен бірге Тәуелсіздік ұлтымыз бен мемлекеттігіміздің тірегі екенін отбасылық тәрбиеге енгізетіндей түрлі тәрбиелік іс-шараларды кең көлемде ұйымдастыру керек. Бірақ, ол негізінен жастар арасында жүргізілсе. Ең бастысы, ұлтты өз құндылықтарын, өзін-өзі сыйлауға бағыттайтын тәрбиелік жұмыстар қолға алынбай, нәтиже төмен болатыны тағы бар, – дейді Қайрат Сапарханұлы.
Жөн сөз. Бәлкім, бұл бағыттағы бастамаларға «Көк тудың желбірегені» эстафетасын ұйымдастыруға атсалысқан үкіметтік емес ұйымдарды көбірек тарту керек болар. Туды желбірету эстафетасымен қатар Тәуелсіздіктің айдарын асқақтататын өзге де атрибуттарды насихаттаудың әсерлі әдіс-жобаларын жасау керек шығар. Иә, мәңгілік еліміздің мызғымастығын аңғартатын Тәуелсіздік мерекесінің тұғырын биіктете түсу үшін әрбіріміз атсалысуымыз керек!
Тағдыры тосын талант
Среда, 11 Декабрь 2019 04:18Сіз өзіңіз туралы «мен бұрын тым тәкәппар едім» деп немесе тар қапаста «жатқаныңызды» жер жаһанға жариялап, сол кезде осындай да осындай болып еді, бірақ, бәріне өзім кінәлімін деп айта алар ма едіңіз?! Айнадан өзіңіздің көзіңізге өзіңіз тік қарап, бойыңыздағы кемшіліктеріңізді жіпке тізіп, сонымен күресе аласыз ба? Шәкәрім Құдайбердіұлы атамыздың тілімен айтқанда, біздің бүгінгі кейіпкеріміз «біреудің мінін көргенше, жамандығын тергенше, өз ойын мазалап, өз бойын тазалап, өзімен өлгенше алысып» келе жатқан адам.
Сая Қасымбек! Сіз осы есімді естігенде кімді танисыз? Мен әдебиет әлемінде, оның ішінде драматургияда ойып орнын алған драматургты, театр әлемінен де сақадай орын сайлаған кәсіби режиссерді, керек жерінде «сыбап» алатын сыншыны, журналистика саласында бұрқыратып жазатын публицисті, өзін толғандырған тақырыбына тынбай қалам сілтейтін әлеуметтік желі белсендісін танимын. Оның сыртында қолөнерлігі, асүйге қатысты шеберлігі, т.б. қабілеттерін қосыңыз. Аз сөзбен айтсақ, бір Саяның ішінде мың Сая бар.
Біз соның кейбіріне тоқталсақ. Әсілі, өз басым Сая апайды оның болмысына, биік талғамына қарап Алматы көрген, үлкен рухани орданың қайнаған ортасында ысылған маман деп ойлаушы едім. Сөйтсем, апайымыздың әу баста өнер мен әдебиетке түк қатысы болмаған екен ғой.
Қасекеңнің қара қызы
...Ж.Шанин атындағы қазақ академиялық драма театры. Біз апаймен Әдебиет бөлімінде қаз-қатар тізілген кітаптардың арасында отырып, тәп-тәтті қою кофеден ұрттап қойып сұхбаттасқан едік. Төрт сағаттың қалай өтіп кеткенін байқамай да қалыппыз. Себебі, тағдыры талайлы, өмірі ерекше өрілген кейіпкеріммен әңгіменің кеніне кіріп кеткен едім.
Сырлы Созақтың Жуантөбе ауылы оны тегіс Қасекеңнің қара қызы деп атайтын. Мектепке бес жасынан барып алып, екі-үш ай оқып, апайлары баға қоймаған соң қаршадай қыз өкпелеп үйіне кетіп қалыпты. Алты жасында бәрібір мектепке қабылданып, ата-анасын күн сайын бестік алып қуантқан екен. Дегенмен, бір тоқсан бойы журналда фамилиясы болмаған көрінеді.
Мұғалімдер «Өзі шаршайды, сөйтіп кетіп қалады» деп ойласа керек. Бекер олай істеген, бірінші тоқсан аяқталғанда сол сыныптағы ең үздік оқушы Сая болды. Содан кейін, амал жоқ, Қасекеңнің қара қызы түбегейлі мектепке қабылданды.
– Үйде төрт қыз, бір ұлмыз. Мен әкемнің жәрдемшісі едім. Ер бала сияқты өстім. Үнемі шалбар киіп жүретінмін. Ер мінезді болған соң ба, әкем тобықтан шалуды, жамбасқа салып ұруды үйретті. Ауылдың балаларын тырқыратып ұратынмын. Ұлдармен бірге прес-жіп тасимыз.
Олар да мені қыз демейді. Өмірімде қуыршақ ұстаған бала емеспін. Ойнағаным ләңгі, асық, қала берді ұлдармен төбелесіп өскенім есіме түссе, қазір соған ұяламын, - деп мектепте староста, комсорг болған лидер апайымыз өзінің балалық кезіне саяхат жасап күліп алды.
Экологиядан – драматургияға
Қашан көрсең кітаптарға «көміліп» отыратын Сая Қасымбектің бала шақтан кітапқұмар болғаны түсінікті. Ол журналист болғысы келді. Ал мектептегі әдебиет пәнінен беретін Тоқтар ағайы оны әдебиетке баулып, КазГУ-дың филологиясына түскенін қалады. Бірақ, анасы «Алматыға барсаң бұзылып кетесің» деп жібермей қояды. Содан қазіргі ОҚМУ-дің «Силикатный факультет вяжущих материалов» факультетіне оқуға түседі.
Бойжеткен «Вяжущий» дегенді «Тоқыма ісі» деп түсініп, цемент пен бетонға қатысты оқуға тапсырғанын өзі де аңғармай қалады.Ал бұл факультетте сабақ тек орысша жүреді. Өзі ауылдан бір ауыз орысша білмей келсе де, алты айдың ішінде орысыңның өзін орысшаға үйретіп жіберетіндей дәрежеге жеткен ғой. Алғырлығы мен талабының арқасында оқуға түскен кезде деканның хатшылығына жұмысқа тұрады. Бір күнде оқуға да қабылданып, жұмысқа да орналасып, жатақханадан да бөлме алады.
Силикаттық факультетті кешкі бөлімде оқып шығады. Састөбе цемент зауыты тақырыбында дипломдық жұмысын қорғап, орыстар алмаған «5+» деген бағаны алады. Бақандай 18 параққа цемент зауытының сызбасын сызып, ұсақ-түйегіне дейін есептеп, он адам отырған комиссиядан сүрінбей, мүдірмей қорғап шығады. «Мен қай салаға бармайын, басын жарып, көзін шығарып жіберем» дейтін Сая Қасымбекті цемент-бетон факультетін бітірген, онда да кілең орыс, немістердің арасында ең үздік бағаға оқыған деп кім ойлапты, иә?!
Қолға диплом алған соң Халықаралық Қазақ-түрік университетінде экологиядан дәріс оқып жүрген кезінде Түркістанда тақыр жерден театр ашқан өнер тарланы Райымбек Сейтметов көрші аудиторияда өнерден дәріс оқиды екен. Ол Алматыда ұзақ жылдар қызмет атқарып, кемелденген кезінде туған өлкесіне қайта оралған. Алдымен өнер факультетін ашты. Осылайша театр ашпас бұрын сол театрда қызмет ететін әртістерді дайындады. Міне, Сая апайдың тағдыры осы тұста тосыннан 360 градусқа өзгерген еді.
Алматыға оқуға түсе алмағанымен, өнерге жан-тәнімен ғашық кейіпкерімізге Алматының өзі көшіп келгендей болды. «Алматының мектебі Сейтметовтей хас шебердің мектебінің қасында түкке тұрмайды. Өйткені, ол кісінің әрбір репитициясы – шеберлік академиясы» дейді өзі. Алғашында келесі аудиториядағы Қазақстанның халық әртісі, Мемлекеттік сыйлықтың иегері Райымбек Сейтметовтің дәрістерін үзіліс кезінде тыңдап жүреді. Ұжымның 8-наурыздағы отырысында Райымбек ағамызбен поэтикалық дуэльге шығып, жадында сақталған бар өлең-тақпақтарын жайып салыпты.
– Райымбек ағамыз: «Сіз секілді өлеңді жатқа оқитын адамды көрген жоқпын! Ханымдар мен мырзалар! Бүгінгі кештің жеңімпазы, атыңыз кім болады?» деді. «Сая» дедім. Сол сол екен, ол кісі менің соңыма түсіп алды. «Сіз қазақтың сөзінің мәйегін біледі екенсіз, экологияда не істеп жүрсіз? Екінің бірі эколог бола алады. Ал өнер адамы мыңның ішінен шығады» деп мені өнерге келуге үгіттей бастады, - дейді апай.
Сейтметовтің шеберханасында шыңдалған
Содан не керек, Райымбек ағамыз экологиядан сабақ беріп жүрген Сая апайдан болашақ өнер адамын, өзі ашатын театрдың тіреуі болар таптырмайтын маман боларын сол бір мерекелік банкетте өлеңмен сайысқанда-ақ сезген сияқты. Тіпті, апайымыз отбасы жағдайымен әрі аспирантураға түспек ниетпен Шымкентке көшуіне тура келіп, декан мен ректордың алдына арызын алып кіргенде, Сейтметовтің өзі оқу орнының басшыларына қол қойғызбай қойдырған екен. «Түкірсең экологқа тиеді.
Мен келешекте театр ашамын. Күшім болса қайтып жатыр. Келешекте маған театрға көмекші керек» деп табандап тұрып алған көрінеді. Сөйтіп оқытушы боп жүрген апайымыз Ракеңнің қасына әдіскер болып ауысады. Сая ханымның тығылып жатқан таланты осы кезде жанартаудай атқылап бастайды. Үш айдан кейін-ақ Райымбек ұстазы курсын әдіскеріне сеніп тастап кетіпті. Ал бір жылдан кейін Сая Қасымбек алғаш өзін режиссер ретінде сынап көрді.
Мар Байджиевтің «Жекпе-жек» деген қойылымын сахналады. Жалпы оның драматургияға келуіне бірден-бір ықпал еткен сол Мар Байджиевтің драматургиясы. М.Байджиевтің «Жених и невеста» деген туындысын тәржімалап, аударма драматургияның да дәмін татты. Кейіннен сол пьесаны 2002 жылы театрдың ашылуына орай сахналағанда Мар Байджиев қонақ ретінде шақырылады.
– «Сен – әйелсің ғой. Әйел жанын менен гөрі тереңірек ашыпсың. Сенің трактовкаң менен тереңдеу шығыпты» деп Байжиев батасын берді.Ол кісі –менің ұстазым. Талантты драматургтің стиліндегі пьесаларым көп. Елордадағы Қ.Қуанышбаев атындағы театрдың репертуарынан «Лифт» деген қойылымым түспейді, - дейді С.Қасымбек.
Ал, көрнекті режиссер Р.Сейтметов сахналаған Сая ханымның «Яссауи қасіреті» драмасын тамашалаған Әбіш Кекілбаев қатты әсерленіп, көзіне жас алып «Европаның қай мектебінде оқыдың?» деп сұрайды. «Драматургияға қалам тартқаныммен, драматургке арнайы оқытатынын білмеппін. Ешқайда оқымағанымды, Шекспир мен Мар Байджиев, Мұхтар Әуезовті зерттеу арқылы үйрендім» дегеніме таңқалды», – деп жүріп өткен жолдарын күле еске алды.
Осылайша кейіпкеріміз режиссураны сырттай оқып, өзі тынбай ізденіп, арғы-бергі әдебиетті ақтарып, Сая Қасымбек деген атты қалыптастырды. Ол шығармашылық ғұмырында 80-ге тарта пьеса жазды. Бүгінде еліміздің 20-дан аса театр репертуарында Сая Қасымбектің пьесалары сахналанған. Ал драматургтің парқы қойылған пьесалары арқылы бағамдалатыны бесенеден белгілі.
...Райымбек Сейтметовтің «туған жерден театр ашамын» деген арманы ақыры ақиқатқа айналды. «2000 жыл Мәдениет жылы болып жарияланған кезде Түркістаннан театр ашылсын» деген Елбасының Жарлығын естіп жүрегім жарылып кете жаздаған» деп еске алады ол.
2000 жылы Қазақстан театрларының қатарына ең жас Түркістан музыкалық драма театры қосылды. 2001 жылы Нұрсұлтан Назарбаев Түркістан театрына барып «Көк түрктер» тарихи драмасын тамашалап: «Райымбек Сейтметов негізін қалаған Түркістан театрының болашағы зор екеніне сенемін» - деген Елбасы өнер ұжымының еңбегіне жоғары бағасын берген болатын.
«Біз сол театрдың қазығын бірге қағып, қабырғасын қалап, керегесін керіп, уығын қададық. Алғашында өте қиын кезеңдерді бастан өткердік. Көрермен келмейді.
3-5-ақ адам келетін күндер болды. Бір күні Ракең, екінші күні мен сахнаға шығып, көрермендермен сөйлесеміз. «Ағайын-туғандарыңызды, көршілеріңізді, құда-жекжаттарыңызды ертіп келіңіздер.
Театр сіздер үшін ашылды» деп бір жыл үгіттедік. Еңбегіміз жанып, уақыт өте отау құрған жастар үйлену тойында бірінші біздің театрға келуді дәстүрге айналдырды. Қалалық білім басқармасы әр мектепті жылына үш рет біздің театрға келуге бұйрық шығарып, өнерге бір кісідей қолдау көрсеткені театрдың тез аяғына тұрып кетуіне тікелей ықпалын тигізді», - деп еске алады С.Қасымбек.
«Не істесем екен, не істесем екен сендерге,
Сүрініп кетіп, бүлініп жүрген тағдырлар!»
Ал Сая апайдың аталған театрға директор болғаны да қызық. Райымбек ағамыз бен сол кездегі облыс әкімі Болат Жылқышиев екеуі Сая ханымды «мәжбүрлеп» директор етіп тағайындаған көрінеді. Сол кезде апай: «Болат аға, мен есептен мүлде ұқпаймын. Сотталып кетемін ғой» деген екен байқаусызда. Сол сөзіне әлі күнге дейін өкінеді. – Негізі сөз – сертті, сынақ болады. Сөзді айтқанда ауызға еге болу керек. Періште әумин деп қоятын кездер болады, - дейді өзі. Бұлай деуінің сырын өздеріңіз де сезіп отырған шығарсыздар.
Екі жыл театрдың көркемдік жетекшісі, бес жыл директоры қызметін атқарған С.Қасымбек ойда-жоқта істі болады. Есеп-қисапқа қатты мән бермегенінен қызметтік мансабында омақаса құлады. Ол кезде ұстазы Райымбек Сейтметов аяқ астынан инсульт алып, айналдырған екі-үш айдың көлемінде мәңгілік сапарға аттанып кеткен еді.
– Маған шенеуніктік түкке де керек емес еді. Мен директор болам деп армандаған жоқпын. Сотта да «Сіз мынаны қазір сұраңызшы, қазір де білмеймін» деген болатынмын. Бас есепшімді де кінәламаймын. Өзім кінәлімін. Директор болмаймын деп табандап тұрып алуыма болар еді. Бәлкім, менің ішкі әлемімде директор болсам деген тәкәппарлық болған болуы мүмкін.
Шындықты мойындау керек. Жасандылық менің табиғатыма жат нәрсе. Менің қателігім –директор болмауым керек еді. Болдым ба, есеп-қисапты қадағалап, кіріс-шығысты біліп отыруға тиіс едім. Ал мен оны білгім келмеді. «Спектакль жүріп жатыр», «Кімсің – Түркістан театры» деген мақтаныш сезімнің жетегінде жүріппін, - деп өткен күннің өкінішін бүкпесіз жайып салды.
Адалдық әрқашан жеңеді. Жаратқан оның өміріндегі қиындығын жақсылықпен жалғастарды. Өнерде о баста Райымбек Сейтметовті кездестірсе, абақтыдан шыққан соң мәдениет саласының басшылары Ұлжан Мұстафаева мен Күлия Айдарбекова оны оттан суырып алып, әуелі музейге, кейіннен Ж.Шанин атындағы қазақ академиялық драма театрына жұмысқа қабылдады.
Істі боп жүргенінде еркектердің өзі «бәлесі жұғып кетер» деп одан теріс айналған кездегі ол екеуінің бұл әрекеті шын мәнінде ерлікке пара-пар еді. Менің қамалғаным – тағдырыма керек болған-ау деймін. Жан дүнием өзгерді. Тәкәппарлықты жеңіп шықтым», - деді кейіпкерім бір сөзінде.
«Қайта тұрып, өмірге қайта келген»
Әлі күнге дейін оның «сотталғанын» бетіне басқысы келетіндер баршылық. Кейде сондай пенделерді аяйсың. «Дәл Сая апай жүрген жолмен жүріп, осылай басын тік көтеріп тұра алар ма екен?!» деп ойлайсың. Ол үшін адамның рухы, ерік-жігері, қажыр-қайраты мықты болуы керек. Ол үшін сенің ішкі жан дүниеңде биіктікке деген махаббат болуы керек.
Ол үшін Сая ханым сияқты қашанда алыптарды жақсы көру қажет. 2001 жылы «Томиристі», одан кейін «Зарина патшайым», «Хан Кенені», Президентті, Қожа Ахметті, Шыңғысханды жазды. Қарап тұрсақ, ылғи алыптардың тағдырын жазған екен. Алыптарды қадірлеу арқылы өзі де парасат биігіне қалай көтерілгенін сезбейді-ау!..
Сүйер ұлың болса, сен сүй, Сүйінерге жарар ол!
Среда, 11 Декабрь 2019 03:47«Шымкент – қайырымды қала» деген арнайы айдар тағылғалы бері арамыздағы қайырымды жандарды қолдап, көтермелеп-ақ жүрміз. Әсілі, шымкенттіктер бұрыннан-ақ қайырымды, әу бастан-ақ мейірімді.
Соның бір көрінісін қайырымды қаланың Бақыт Кенжебаев деген тұрғыны көрсетті. Қалай дейсіздер ғой? Ол өз идеясымен, материалдық қаражатымен Шымкент қаласы Химия-биология бағытындағы Назарбаев зияткерлік мектебі оқушылары арасында Абай оқуларын өткізді. Иә, бұған дейін республикалық деңгейде тұтас бір министрліктің бастамасымен және білдей бір облыс немесе қала әкімдігінің ұйымдастыруымен өткізіліп жүрген Абай оқуларын өзіміздің арамыздағы қарапайым қазақтың баласы ұйымдастырды.
Қалай дейсіз бе? Оқушыларға ұлы ақынның, Бас ақынның өлеңдерін жатқа айтып, сайысқа түскені үшін қаржылай жүлде тікті. Бұл өз кезегінде жасөспірімдерді қызықтырмай қоймады.
«Сіздерге ұрпағымыздың баға жетпес байлықты тапқанының куәсі болғаным жайлы айтқым келеді. Іні-қарындастарыма Абай өлеңдерін оқуға берген едік, қуана жаттауға кірісті.
Мақсатым -- жастардың бойына Абай атамыздың өлеңдеріндегі данышпандық ақыл-ой мен зерделі сөзді сіңіру еді. Осы мақсатта жарыс ұйымдастырып, ақшалай жүлделер белгіледік. Оқушылар барын салып ұлы ақынның өлеңдерін жатқа айтып, мәнерлеп оқудан бақ сынады. Мен де іні-қарындастарыма бар білгенімді айтып ағымнан жарылдым. Абай жырларынан адамдық пен адалдықтың үлгісін санасына сіңірген жеткіншектердің өмірден өз жолдарын адаспай табатынына сенемін», - дейді Бақыттың өзі.
Жалпы Бақыт Кенжебаевтың есімі дүйім жұртшылыққа осыдан екі жыл бұрын күркетауық бағып, геллендваген мінген жігіт ретінде танылған болатын. Сол сүйікті кәсібін одан әрі дөңгелетіп, бір жағы оқушылар арасында Абай оқуларын өткізу арқылы өнегелі іс көрсетіп, азаматтық танытып жүр. Артынан ерген бауырларын Абай өлеңдерінің қуаты арқылы биік шыңдарға жетелемек. Ол алдағы уақытта еліміздің барлық мектептерінде осындай байқаулар өткізуді алдына мақсат етіп қойған.
Ән-жырмен тербелген мереке
Пятница, 29 Ноябрь 2019 04:09Үшінші мегаполистегі «Көрме» орталығында 1-желтоқсан Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті күніне орай қала әкімі Ерлан Айтахановтың қатысуымен салтанатты іс-шара өтті. Жиында қала әкімі құттықтау лебізін былай жеткізді.
– Бұл – барша қазақстандықтар үшін шын мәніндегі жалпы халықтық мерекеге айналған күн. Осы күнді «Тұңғыш Президент күні» ретінде таңдап алудың өзіндік себебі бар. Осының барлығы Тұңғыш Президентіміз, Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың кемеңгерлігінің, сарабдал саясатының жемісі.
Миллионнан астам тұрғыны бар Шымкент жүзден астам этнос өкілдерін бауырына басқан еліміздегі ірі мегаполистердің бірі.
Қаламыздағы 17 этномәдени бірлестік, ел игілігіне бағытталған оңды бастамаларға қолдау көрсетіп, берекелі бірлігіміз бен ырысты ынтымағымызды еселеп келеді. Бүгінгі көрме де соның айғағы, – деді Е. Айтаханов.
Іс-шара барысында Елбасы сүйіп тыңдайтын дәстүрлі және патриоттық әндер шеруі, «Өнер» мектебінің солистері мен хор ұжымының орындауындағы туындылар, «Қазына» би ансамблі бишілерінің өнері жиналған қауымға мерекелік көңіл күй сыйлады. «Мейір» балет мектебінің бишілері «Штраус» балетін ұсынса, танымал эстрада әншісі Ғазизхан Шекербеков те әннен шашу шашты.
Салтанатты жиын барысында өз кәсібін жетік меңгеріп, жетістікке жеткен бірқатар сала мамандарына қала әкімінің алғыс хаты табысталды. Олардың арасында Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлының курстасы Аманәлі Әбдіраманов та бар.
2200 жылдық тарих тасқа түсетін күн жақын
Среда, 27 Ноябрь 2019 03:40Шымкентті тану басталды. Енді әлем таниды. ЮНЕСКО-ның тізіміне 2200 жылдық тарихы бар қала ретінде енген күнін тарихқа таңбалап сүйінші сұрайтын сәт жақындап келеді. Жаңа жылға дейін арнайы шешім қабылданса, келер жылы бұл тарихи дата кең көлемде атап өтілмек.
Үшінші мегаполисте өткен «Шымкент қаласының тарихы мен өркениеті» атты аймақтық ғылыми-тәжірибелік конференцияда сөз алған археолог-ғалым Бауыржан Байтанаев шаһар тарихына байланысты көптеген сұрақтардың қойылатынын, Түркістан мен Тараз қалаларының тарихи жылнамасымен салыстыратынын да айтты.
– Шын мәнісінде Түркістан қаласына да 2200 жыл толып отыр. Оны марқұм археолог-ғалым Ерболат Сманқұлов Күлтөбенің астынан қазған тарихи деректерімен, дәйектерімен дәлелдеп кеткен. Ал Шымкенттің Нуджикент және Исфиджаб деген екі тарихи атауы болған, - деді Әлкей Марғұлан атындағы археологиялық институт директоры Б.Әбішұлы. Бұдан бөлек, ғалым 2010 жылы бұрынғы Қайтпас, қазіргі Ақжайық шағынауданынан сақ заманына тиесілі екі алтын дискі тапқанын айтты.
Әдетте сақ дәуіріндегі қазба деректерінде аң стилі кездессе, бұл дискілер теңіз стилінде жасалған көрінеді. «Шымкенттің мәдени қабаты 14 метр тереңдікте жатыр» - деді өз сөзінде тарих ғылымдарының докторы.
Шымкенттің тарихи атауына қатысты ғылыми негізге сүйенген пікірдің бірін тарих ғылымының кандидаты Болаттемір Алтаев келтірді. «Шымкент атауын парсы сөзімен байланыстырып жасыл қала деп жүрміз. Ал мен жасыл емес, қызыл дер едім». Ғылымда пікірталас туса ол тақырыпты зерттеу тереңдей береді. Болаттемір Алтаевтың ғылыми гипотезалары мүлги бастаған сананы селт еткізгендей болды.
Жиында қалалық ішкі саясат және дін істері басқармасының басшысы Жанар Бектаева Орта Азиядан Жетісу мен Қытайға баратын маңызды сауда жолы үстінде ұтымды орналасқан Шымкент қаласы Бадам, Қошқарата және Сайрамсу өзендері алаптарында, теңіз деңгейінен 500 метрден аса биіктікте орналасқанын тілге тиек етті.
– Бүгінде әлемде тұрғындары миллионнан асатын қалалар саны 389-ға жетеді. Жер шарында миллионер қалалары көп елдердің көшін Қытай бастаса (96 қала), одан кейін Үндістан (37 қала), Бразилия (17 қала) мен Ресей (15 қала) тұр. Ал көрші Өзбекстан Ташкентімен 43-орында тұр. Біз Алматы, Астанамызбен 31-орында болсақ, енді миллионерлердің қатарына Шымкенттің қосылуымен бұл тізімде жоғары көтерілетініміз анық, - деді басқарма басшысы.
Белгілі мәдениеттанушы, есімтанушы Бердалы Оспан «Автобус, жолдар, тұрғын үй, тағы басқалар – қала емес. Қала – адамдар. Қала қайырымды емес, адамдар қайырымды» деген ойын алға тартты.
Шырайлы Шымкенттің киелі топырағын басып жүрген әр тұрғын үшін, осы қалаға жанашыр әр адамға бұл ғылыми жиын өте маңызды.
Өйткені, олар мына сайын далада, оның ішінде дәл осы Шымшаһардың аумағында бізге дейін де ірі өркениеттер болғанын, ата-бабаларымыздың әлемдік өркениетке өзіндік тұрмыс-тіршілігімен, озық ойлы жаңалықтарымен үлес қосқанын танып-білуде. Ғалымдардың тарихи деректерге негізделген ғылыми зерттеулерінің нәтижелері көне мен жаңаны, өткен тарих пен бүгінгі сананы байланыстырып келеді.