Бүгінде Шымкентте 130 мың шағын және орта кәсіпкерлік субъекті жұмыс істейді. Шағын және орта кәсіпкерлікті қолдауға арналған мемлекеттік бағдарламалар аясында биыл 21,05 млрд теңге қаржы қаралған. Оның 18,65 млрд теңгесі республикалық бюджеттен, 2,4 млрд теңгесі жергілікті бюджеттен бөлінген. Одан бөлек қаңтар-наурыз айларында қаладағы бөлшек сауда көлемі 191,6 млрд теңгені құрап, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 108,9 пайызға ұлғайған. Бөлшек сауда көлемінің артуына қаладағы сауда ойын-сауық орталықтарының құрылысы, жаңа сауда нүктелерінің ашылуы және базарларды модернизациялау ықпал етпек. Бұл туралы Шымкент қаласының кәсіпкерлік және индустриалды-инновациялық даму басқармасы басшысының орынбасары Ермек Тұрманов Өңірлік коммуникациялар қызметіндегі брифинг барысында айтты. Брифингте 2024 жылдың І тоқсанында атқарылған жұмыстардың есебі беріліп, 2024-2028 жылдар аралығында жүзеге асырылатын жобаларды таныстырды.
ӨНДІРІСТІҢ ДАМУЫ – ҚАЛАНЫҢ ӨСУІ
Жалпы өңірлік өнім құрылымында ең жоғары үлес салмағын өңдеу өнеркәсібі – 19,1%, көтерме және бөлшек сауда; автомобильдер мен мотоциклдер жөндеу – 18,3%, жылжымайтын мүлікпен операциялар – 14,3%, өнімге салынатын салықтар – 8,6%, білім – 8,4%-ды құрайды.
Шымкент қаласы өңдеу өнеркәсібінің 18 тауарын өндіруден республикада үздік үштікке енеді. Атап айтқанда, эфир майы, синтетикалық штапель талшықтардан жасалған маталар, түкті сүлгілер мен мақтадан жасалған ұқсас түкті маталар, қоспалы болат және қуыс профильдер, керамикалық тақтайлар және т.б. өндірісі.
Қалада өңдеу өнеркәсібі салаларының (құрылыс материалдары өндірісі – 15, жеңіл өнеркәсіп – 11, азық-түлік – 10, металлургия – 8, машина жасау саласы – 5, фармацевтика – 4) 57 ірі және орта кәсіпорны шоғырланған, олардың 54 өнімді сыртқы нарыққа шығарады.
«Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды шығару бойынша жаңа өндірістер саны» индикаторы бойынша 2024 жылы 1 жобаны жүзеге асыру жоспарланған.
Шымкент қаласының өнеркәсіп саласында белсенді жұмыс істеп тұрған 885 өнеркәсіптік кәсіпорын шоғырланған, оның ішінде 20 – ірі, 49 – орта және 816 – шағын өндірістер. 2024 жылғы қаңтар-наурыз айларында өнеркәсіптік кәсіпорындарымен өндірілген өнімнің көлемі 250,6 млрд. теңгені құрап, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда өнеркәсіптік өндіріс индексі 4,3 пайызға артты.
Мамандар 2023 жылы қалыптасқан өсу тенденциясын есепке ала отырып, 2024 жылы өнеркәсіпте өндірілетін өнім көлемі 1 107,5 млрд теңгеге жетеді деп болжайды. Осы жылдың 3 айының қорытындысымен Шымкент қаласына 98,8 млрд теңге инвестиция тартылған. Оның ішінде мемлекеттік бюджеттен түскен инвестициялар көлемі 13,2 млрд теңге, ал жекеменшік инвестициялар 85,6 млрд теңгені құрады.
2024 жылы жалпы 928,7 млрд теңге инвестиция тарту жоспарлануда, бұл көрсеткіш 2023 жылмен салыстырғанда 28,2 пайызға артуы күтілуде. Басқарма мәліметіне сүйенсек, 2024-2028 жылдар аралығында жүзеге асырылатын құны 1,7 трлн теңгеге 219 инвестициялық жобалардың пулы жасақталды. Бұл жобалардың орындалуы жаңа 32 мыңнан астам жұмыс орнының ашылуына мүмкіндік береді.
ИНДУСТРИАЛДЫ АЙМАҚТАР – ӨНЕРКӘСІП ТІРЕГІ
Қала аумағында жалпы аумағы 869 га құрайтын 5 өнеркәсіптік аймақ жұмыс істейді. Бүгінгі таңда 330,9 млрд. теңге сомасына 344 жоба іске асырылуда. Оның ішінде 229,0 млрд теңгені құрайтын 285 жоба 8,5 мыңнан астам жаңа жұмыс орнымен іске асырылды.
«Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағының инвестициялық қоржыны жалпы құны 130,5 млрд теңге болатын 62 жобадан тұрады, олар 3,7 мың жұмыс орнын құруды көздейді. Аталған аймақта жалпы инвестиция көлемі 58,9 млрд теңге тұратын 38 жоба іске асырылып, 2,6 мыңнан астам жұмыс орны құрылды. 2024 жылы 564 жаңа жұмыс орындарын құрумен 14,8 млрд теңгеге 5 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарлануда. Бұл көрсеткіштер полиэтилен өнімдерін өндіретін «Easy Pack» ЖШС, ПКС маркалы картон шығаратын «Бумпром» ЖШСкәсіпорындары есебінен алынған.
«Тассай» индустриялық аймағында 50,7 млрд теңгеге 2,6 мың жаңа жұмыс орнымен 43 жоба іске асырылуда. 2024 жылы 10 жаңа жұмыс орнын құрумен 100 млн теңгеге 1 инвестициялық жоба іске асырылды.
Сауда-логистикалық орталығында 2024 жылы 207 жаңа жұмыс орындарын құрумен 37,2 млрд теңгеге 2 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарлануда. Олар: алкогольсіз сусындар шығаратын «СП Кока-Кола Алматы Боттлерс» ЖШС-нің зауыты. Инвестициялық құны – 27 млрд теңге, 100 жұмыс орнымен қамтамасыз етеді. Енді қала тұрғындары өз қаламыздан шығатын сусынның дәмін тататын уақыт алыс емес. Екіншісі «НМИ ЮГ» ЖШС-ның көпфункционалды қойма кешені. Инвестициялық құны – 10,2 млрд теңге, 107 жұмыс орынын құрады.
Сондай-ақ, 2024 жылы 564 жаңа жұмыс орынын құрумен 14,8 млрд теңгеге 5 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарлануда. Олар «Hydrogen Energy» ЖШС – сутегі тотығын өндіру, инвестициялық құны – 4,0 млрд теңге, 25 жұмыс орны, «Balabi textile» ЖШС – шұлық бұйымдары өндірісін кеңейту, инвестициялық құны – 6,5 млрд теңге, 260 жұмыс орны; «Marvik Partners» ЖШС – тоқыма емес материалдар өндірісі, инвестициялық құны – 3,2 млрд теңге, 200 жұмыс орны, «Cleans Fabric» ЖШС – ылғалды майлықтар өндіру, инвестициялық құны – 837 млн теңге, 20 жұмыс орны, «Nappa.kz» ЖШС – аяқ киім өндірісі, инвестициялық құны – 400 млн теңге, 59 жұмыс орны.
Қала аумағында 2 314 га аумақта қосымша 8 жаңа өндірістік алаң құру жұмыстары жүргізілуде.
«Жұлдыз» индустриялық аймағының жалпы аумағы – 306 га. Бүгінгі таңда «Жұлдыз» индустриялық аймағының инженерлік-инфрақұрылым жүйелерінің құрылыс жұмыстарының 80 пайызы аяқталған. Инженерлік инфрақұрылым жүргізудің жалпы құны 13,7 млрд теңгені құрайды. Тапсырыс беруші – Энергетика және инфрақұрылымды дамыту басқармасы. Аймақта инвестициялық құны 126,7 млрд теңге құрайтын, 3 230 жаңа жұмыс орындарымен қамтитын 35 жоба іске асырылуда. Оның ішінде, жалпы құны 57,2 млрд теңгені құрайтын 16 жобаның құрылыс жұмыстары жүргізілуде. Жалпы аумағы 306 га құрайды. Сондай-ақ, Өңірлік үйлестіру кеңесінің шешімімен қатысушылар тарапынан игерілмеген 51,7 га аумақ қайтарылды. Босаған жер учаскелерінің орнына импорталмастырушы, экспортқа бағытталған ірі жобалар орналастырылатын болады.
«Бозарық» тамақ өнеркәсібі индустриялық аймағының жалпы аумағы 132 га құрайды. Аймақта жалпы құны 27,1 млрд теңгені құрайтын 8 жоба орналастырылды. Бүгінде аталған аймақтың инженерлік-инфрақұрылым желілерінің құрылыс жұмыстары да 80 пайызға аяқталды. Индустриялық аймақты сумен жабдықтау және кәріз жүйесін жүргізуге бюджеттен 4,7 млрд теңге қаражат бөлінді. Құрылыс-монтаждау жұмыстары (мердігер мекеме «Агидель-АС» ЖШС) 85 пайызға орындалды. Құрылыс жұмыстарын 2024 жылдың мамыр айында аяқтау жоспарланған.
«Бозарық» индустриялық аймағының маңында 215,9 га құрайтын жылыжай жобаларын іске асыру мақсатында индустриялық аймақты кеңейту жұмыстары жүргізілуде.
Аталған аймақта жалпы құны 300 млрд теңгені құрайтын түркиялық «Аlarko holding» компаниясының заманауи жылыжай құрылысы әлеуетті жобасы іске асырылатын болады. Қазіргі таңда жобаның қаржылық моделі, бизнес-жоспар, жұмыс жобасы әзірленуде.
Металлургия саласындағы жобалар іске асырылатын аумағы 1076 га құрайтын қаланың оңтүстік-батыс бағытында жаңа индустриялық аймағын құру жұмыстары басталды. Қазіргі таңда индустриялық аймақ тұжырымдамасы әзірленіп, қала әкімдігінің қаулысы қабылданды. Энергетика және инфрақұрылымды дамыту басқармасы тарапынан аталған аумақта жобаларға қажетті инженерлік-инфрақұрылымға қосылу нүктеклерін анықтап, жобалау жұмыстарын жүргізілуде.
Қала аумағындағы құм-тас, шағал тастар, ағаш және темір бұйымдарын сату орындарын қаланың сырт аумақтарына көшіру бойынша «Құрылыс материалдары» индустриялық аймағы құрылды. Жалпы аумағы 173,8 га құрайды. Бүгінде «Бозарық» шағынауданындағы 5,3 га және 2,5 га аумақтарда орындары белгіленіп, ішкі орналасу сызбалары мен кіру/шығу жолдары төселінді. Ағымдағы жылдың 1 наурызында пилоттық режимде іске қосылды.
КӘСІПКЕРГЕ ҚОЛДАУ КЕРЕК
Шымкент қаласында 130 мың шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері жұмыс істейді. Жалпы шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік бағдарламалар аясында қолдау мақсатында 2024 жылға 21,05 млрд. тг. қаржы бөлінген. Оның ішінде республикалық бюджеттен – 18,65 млрд. тг., жергілікті бюджеттен – 2,4 млрд. теңге. 2022-2024 жылдарға арналған «Іскер қала» іс-шара жоспары шеңберінде 2024 жылға міндеттемелерді өтеуге бюджеттен 174,3 млн. теңге бөлінген. Осы уақытқа дейін 183 жобаға 17,9 млн. тг. субсидия, 19 жобаға 24,6 млн. тг. өндірістік алаңдарының жалдау ақысы өтелді.
Осыған орай, Шымкент қаласының кәсіпкерлік және индустриалды-инновациялық даму басқармасының ұйымдастыруымен «QazIndustry» Қазақстандық индустрия және экспорт орталығы» АҚ және «QazTrade» Сауда саясатын дамыту орталығы АҚ бірлесіп өңірлік кәсіпкерлер палатасының базасында семинар өткізілді. Іс-шараның барысында аталған даму институттары өнеркәсіпті дамыту саласында көрсететін қызметтер және отандық тауарөндірушілерге мемлекет тарапынан ұсынылатын қолдаулар таныстырылды. Бөлшек салық мөлшерлемесін 4%-дан 2%-ға дейін төмендету бойынша егжей-тегжейлі зерделеп, тиімділігіне талдау жұмыстары жүргізілді.
Бөлшек салық мөлшерлемесін төмендету – кәсіпкерлікті дамытуға, кеңейтуге, қаржы айналымын ұлғайтуға, жаңа жұмыс орындарын құруға мүмкіндік береді. Яғни, көлеңкелі бизнестен шығуға септігін тигізеді. Сонымен қатар кәсіпкерлер кірістері бойынша 600 мың АЕК-ке (2,2 млрд. тг) дейін қосылған құн салғынан босатылады. Бөлшек салықтың арнаулы салық режимі мөлшерлемесін 4 пайыздан 2 пайызға төмендеткен жағдайда, жеке табыс салығы бойынша салық мөлшерлемесі 1,5%-дан 2%-ға өсуіне байланысты салық түсімі көлемінің ұлғаю ықтималдылығы жоғары.
Бүгінгі таңда «Шымкент қаласындағы бөлшек салықтың арнаулы салық режимін қолдану кезінде салық мөлшерлемесінің мөлшерін төмендету туралы» 2024 жылғы 19 наурыздағы №14/120-VIII мәслихат шешіміне сәйкес бөлшек салық мөлшері 4%-дан 2%-ға төмендетілді.
Одан бөлек қаңтар-наурыз айларында қаладағы бөлшек сауда көлемі 191,6 млрд теңгені құрап, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 108,9 пайызға ұлғайған.
Бөлшек сауда көлемінің артуына қаладағы сауда ойын-сауық орталықтарының құрылысы, жаңа сауда нүктелерінің ашылуы және базарларды модернизациялау ықпал етпек.
Салтанат ЖАМАЛДИНОВА
