Шымкент келбеті

Қазақстан Республикасы мəслихаттарының құрылғанына 25 жыл толды. Бұл туралы Шымкент қаласы əкімдігінде қала əкімі Ерлан Айтахановтың жəне қалалық мəслихат хатшысы Ғани Ташқараевтың қатысуымен өткен қалалық мәслихаттың кезекті 58-сессиясында айтылды.

Шымкент қаласы мəслихатының депутаты Бегайдар Төлегеновтың төрағалығымен өткен жиында депутаттар түрлі сала бойынша 20 мəселені дауысқа салды.

Халық қалаулылары қараған мəселелер қатарында Шымкент қаласының 2020-2022 жылдарға арнаған бюджеті бекітілді. Сондай-ақ, қаланың 2050 жылға арналған даму стратегиясын бекіту, əкімшілік-аумақтықтарға атау беру жəне қайта атау ұсыныстары мен қоғамдық көлікке қатысты тақырыптар қамтылды. Басқарма басшылары, Шымкент қаласы әкімінің аппараты және қалалық мәслихат хатшысы тарапынан жасалған ұсыныстың бәрі қолдау тапты.

Сессия отырысында Е.Айтаханов 2020 жылдың бюджеті мен ТМД елдерінің мəдени астанасы – Шымкент қаласында өтетін негізгі мəдени іс-шараларға тоқталды. Қала әкімі 2020 жылы республикалық трансферт көлемі 3 есеге ұлғайғанын айтып, қаржының басым бөлігі шалғайдағы елдімекендердің проблемалық мәселелерін шешуге бағытталатынын баяндады. Сонымен қатар, шаһар басшысы аталған қаржының қай салаға жұмсалатынын түсіндірді.

– Қаладағы өзекті мәселелерді шешу мақсатында әзірленген үш жылдық жоспар Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлына таныстырылып, қолдау тапты. Жоспарды жүзеге асыру үшін қаржылық негіздемелер бойынша ҚР Үкіметімен жұмыс жүргізіліп, нәтижесінде республикадан бөлінетін қаржы көлемі 3 есеге артты.

Жалпы бюджет қоры – 342 850 млн теңгеге жетіп отыр. Ағымдағы жылмен салыстырғанда бюджет көлемі 100 млрд теңгеге ұлғайған. Мемлекет қазынасынан бөлінетін қаржы экономикалық дамуға серпін беретін денсаулық сақтау, білім және тұрғын үй, ауыз су, инфрақұрылыммен қамту салаларына бағытталмақ, – деді қала әкімі.

Білім беру саласына 127 222 млн теңге қаралды

Қала әкімі Е.Айтаханов 2020 жылдың бюджеті туралы баяндамасында білім беру саласына бөлінетін қаражаттың ағымдағы жылмен салыстырғанда 48 пайызға артқанын атап өтті. Келер жылы 7 020 орындық 12 мектептің құрылысы жүргізілмек.

– Қазіргі таңда Шымкентте 6 мектеп заңдастырылған ғимараттарда отыр, тағы 15 мектеп үш ауысымдық. Ал мүлде мектебі жоқ 13 елдімекеніміз бар. Одан бөлек, мемлекеттік 25 мектеп пен 8 балабақша ғимараты күрделі жөндеуді қажет етеді. Ағымдағы жылы 5 700 орынға арналған 9 мектептің құрылысы жүргізілуде. Оның 5-і пайдалануға беріліп, нәтижесінде 3 ауысымда оқытатын 4 мектептің мәселесі шешілді, – деді Е.Айтаханов.

Келер жылы 6 мектеп, 5 балабақша ғимараты күрделі жөндеуден өтеді. Сондай-ақ, қалада жаңа Оқушылар сарайы бой көтереді. Білім саласының жаңалықтары мұнымен біткен жоқ, мектептердегі материалдық-техникалық базаны жаңарту мақсатында, 134 мектепке 9 мың дана компьютер, 18 мың дана парта және бейне бақылаумен 100 пайызға жабдықтау жұмыстары атқарылады.

Қала әкімі өзекті деп атаған денсаулық сақтау саласына бөлінген қаржы 2,2 есеге ұлғайып, 11 419,0 млн теңгені құрап отыр. Жыл соңына дейін медицина ұйымдары толығымен компьютермен жабдықталып, келер жылы 32 денсаулық сақтау мекемесі құрал-жабдықтармен қамтылмақ. Қалалық №2 аурухана, №2 перзентхана және «Ана мен бала» орталығының ғимараттары күрделі жөнделеді. Бұдан бөлек, мемлекеттік-жекеменшік әріптестік аясында 100 жедел жәрдем автокөлігі алынып, автоматтандырылған колл-орталық іске қосылады.

Журналистерге – медиа-орталық

Мемлекет басшысынан қолдау білдірілген негізгі мәселенің бірі – баспана. 2020-2022 жылдарға арналған даму жоспарына сәйкес, 2 054,8 мың шаршы метрді құрайтын 586 тұрғын үйдің құрылысы жүргізілмек. Бұл – 32816 пәтер! Негізгі құрылыс аумағы – Тұран шағынауданы.

Қала басшысының сөзіне сүйенсек, 2020 жылы – 9016 пәтер, 2021 жылы – 10 808 пәтер, ал 2022 жылы –12 992 пәтер пайдалануға берілмек. Аталған жоспар жүзеге асқанда 32 816 отбасы баспанамен қамтылады.

2020 жылы саябақтар қатары тағы төртеуге артады. Атап айтқанда, бұрынғы қоқыс полигоны аумағында, Әкімшілік-іскерлік орталығы, №1 автожол бойында және Қасірет мемориалының жанында Қошқар ата өзенінің жағалауы абаттандырылып, көпшілік демалыс аймағына айналады. Ташкент, Түркістан және Бозарық бағыттарындағы қалаға кіре беріс жолдардың бойы абаттандырылады.

2020 жылы әр ауданға 1 млрд теңгеден қаржы беріледі. Бұл қаржыға көпқабатты тұрғын үй аулаларында 163 ойын және 79 спорт алаңшалары жөнделеді. 2020 жылы абаттандырылған аулалар саны 80 пайызға жетеді.

Қалада Әуежайға терминал салу, Темір жол вокзалын қайта құру, Конгресс – орталығын салу, Цитадельді қалпына келтіру жобалары қарқын алмақ.
Сондай-ақ, қала журналистерінің сұрауы бойынша Шымкентте Медиа орталық салынады. Жобалау құжаттамаларын әзірлеу және құрылыс жұмыстарын бастау келер жылдың еншісіне қалып отыр.

Мәдениет пен қайырымдылық

Ерлан Қуанышұлы Шымкентте ауыл шаруашылық саласын дамыту арқылы азық-түлік өнімдерімен, көкөніс, жеміс-жидекпен мегаполис өзін-өзі қамтамасыз етуге қабілетті екенін алға тартты. Осы мүмкіндіктерді пайдалану мақсатында ауыл шаруашылығын субсидиялауға 4 226 млн теңге қаралып отыр.

Сондай-ақ, 2020 жылы қала аумағында 150 орындық оңалту орталығын салу жоспарлануда. Қала әкімінің бастамасымен «Асыл жүрек» ардагерлерді сауықтыру орталығында 2020 жылы ыстық тамақ ұйымдастырылады және орталық филиалдары қаланың басқа аумақтарында ашылатын болады.

2020 жылдың үшінші мегаполис үшін ең маңызды оқиғасы – ТМД елдерінің мәдени астанасы болып жариялануы. Бұл жылы ЮНЕСКО көлемінде Шымкент қаласының 2200 – жылдық мерейтойы да кең көлемде аталып өтпек.

Жыл бойы ТМД елдері өнер шеберлерінің мерекелік концерттері, «Жібек жолы» ұлттық салт-дәстүр мен заманауи қолөнер көрмесі, «Шымкент – қызғалдақтар қаласы» ТМД елдерінің суретшілер және фотосуретшілер байқауы, драма театрлары, анимациялық фильмдер, опера жұлдыздарының фестивалі, Халықаралық ақындар айтысы және алғаш рет «Душа Евразии» I халықаралық эстрада әндерін орындаушылардың фестивалі, ақын-жазушылардың кездесулері және тағы басқа іс-шаралар өткізіледі.

Шаруашылық

2020 жылы қаланың қолданыстағы газ жүйесінің қысымын көтеру үшін, жоғары қысымды магистралды газ құбырының және №3 АГРС-тың құрылысы басталады. Алдағы үш жылда қала тұрғындарын табиғи газбен қамту деңгейі 92,1 пайыздан 96,0 пайызға жетеді.

– Көлік инфрақұрылымының қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін үш жылда 1 300 шақырым шағал тас және топырақ жолдарды асфальттау жоспарланған, – деді Ерлан Қуанышұлы.
Сондай-ақ, тұрғындарды сапалы ауыз сумен қамту мақсатында бюджеттен 3 773 млн теңге қаралып отыр. Осының нәтижесінде алдағы үш жылда қала халқын ауыз сумен қамту деңгейі 93 пайыздан 99 пайызға жетеді.

Қала бюджетінің тағы бір бөлігі абаттандыру және тазалық жұмыстарына бағытталған. 2020 жылы 4 саябақ салынып, қалаға кіре беріс жолдардың бойы абаттандырылады.

VI шақырылымдағы Шымкент қаласы мәслихатының депутаттары сессия соңында ҚР мемлекеттік басқару жəне өзін-өзі басқарудың дамуы мен қалыптасуына қосқан елеулі үлесі үшін Шымкент қаласының əкімі Е.Айтахановқа «Қазақстан мəслихаттарына 25 жыл» мерекелік медалін табыстады. Бұл ретте ардагер депутаттар Р.Пак, О.Ешімбетов, И.Рысбай, Н.Жарболов жəне басқа да сала үздіктері мен қала мəслихатының депутаттары марапатталды.

Ел Тәуелсіздігінің 28 жылдығы қарсаңында Шымкент қаласында спорттың бірнеше түрі, атап айтқанда волейбол, футбол, баскетболмен айналысуға арналған ойын алаңдары және балалар ойын алаңшалары ашылып, воркаут дене шынықтыру құрылғылары пайдалануға берілді.

Елбасы тапсырмасы бойынша әзірленген Шымкент қаласын дамытудың 2023 жылға дейінгі Кешенді жоспары жүйелі түрде жүзеге асырылуда. Нақтырақ айтқанда, спорт алаңшалары Шымкент қаласының Еңбекші ауданына Түркістан облысының Төлеби ауданынан енген Тоғыс, Маятас елдімекендерінде бой көтерді.

Нысанның ашылу салтанатына қатысқан қала әкімі Е.Айтаханов жергілікті халықты Тәуелсіздік күні мерекесімен құттықтады.

– Шымкент мегаполис ретінде күннен күнге көркейіп, абаттанып келеді. Сүйікті қаламыз алдағы уақытта да одан әрі гүлденетін болады. Қала аумағына енген елдімекендердің инфрақұрылымдық жағдайы жақсарып, Шымкент – мәдени, экономикалық және әлеуметтік тұрғыдан дамыған шаһарға айналмақ. Келер жылы Шымкент ТМД елдерінің мәдени астанасы болғандығын, «екінші ұстаз» Әл-Фарабидің 1150 жылдығы мен Абайдың 175 жылдығын атап өту жөніндегі жоспарымыз солардың айғағы.

Біздің негізгі мақсат – бюджетке салмақ салмай, мемлекеттік-жекешелік әріптестіктер және жеке инвестициялар тарту арқылы қордаланған мәселелерімізді шешу. Міне, Тәуелсіздік мерекесі қарсаңында ашылып отырған спорт алаңшалары тұрғындардың сүйікті демалыс аймағы мен жастардың шынығатын негізгі орнына айналатынына бек сенімдімін, – деді Ерлан Қуанышұлы.

Жергілікті тұрғындар атынан сөз алған Талиба Бурковецкая қала және аудан әкімдігіне алғыс айтты.

– Біздің Тоғыс тұрғын алабының Мұнайбарлаушылар көшесі қала аумағына енгенге дейін көпқабатты 24 үйдің кәріз жүйесінен шыққан қалдық осы айналаны түгел ластап жататын. Сондай қиындықтарды еңсеріп, коммуналдық-шаруашылықты ретке қоюмен шектелмей, саламатты өмір салтын ұстануға керемет жағдай жасалып отыр. Ең әуелі Шымкент қаласына мегаполис мәртебесін беріп, өңірді дамытуды басты назарға алған Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлына алғыс айтқым келеді. Шымкент қаласының агломерациясына ерекше көңіл бөліп, республикалық қалалар қатарына қосты.

Бүгінде Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев та мегаполистің шалғай елдімекендерінің əлеуетін арттыруды басты назарға алып отыр. Президент тапсырмасына жауапкершілікпен қарап, осы бағыттағы жұмыстарды тұрақты жалғастырып отырған қала әкімі Ерлан Айтахановқа және аудан әкімі Ғалымжан Ілиясовқа рахмет! Біз бұл алаңшаларды күтіп ұстайтын боламыз, – деді ол.

Айта кетейік, спорттық жəне ойын алаңшаларын петропавлдық «Strong servis» ЖШС мемлекеттік жекеменшік əріптестік жобасы аясында салды. «Strong servis» ЖШС директоры Ғани Жұмабаевтың айтуынша, бұл – инвестордың Шымкент қаласындағы өз өнімдерін қолдана отырып салған ауқымды әрі бірінші жұмысы.

Петропавлдық инвестор – 1,2 млрд теңге көлемінде қаржы жұмсаған. Тоғыс тұрғын алабы, Мұнайбарлаушылар көшесінде 2 футбол (20х40), 1 баскетбол және волейбол (16х30), 1 тренажер, воркаут және балалар ойын алаңшалары орнатылды. Ал Маятас тұрғын алабы, Б.Момышұлы көшесінде 1 ашық спорт алаңшасы (50х90) мен балалар ойын алаңшасы тұрғындар игілігіне берілді.

ҚР Премьер-Министрі Асқар Мамин жұмыс сапарымен Шымкент қаласына келді. Сапар барысында Үкімет басшысы «Alliance» Сауда-өнеркәсіп палатасы» ЖШС жіп иіру фабрикасын салтанатты түрде іске қосу іс-шарасына қатысты. Аталған кәсіпорынның жұмысымен танысып, ұжымға сәттілік тіледі.

Шымкент қалалық Қоғамдық кеңесі №1 клиникалық ауруханасының бас дәрігері, танымал трансплантолог, бірінші санатты хирург Абылай Донбайдың ісіне қатысты ҚР Денсаулық сақтау министрлігіне хат жолдамақ. Бұл туралы Қоғамдық кеңестің кезекті отырысында төраға, Шымкент қаласы мәслихатының депутаты Нұрғазы Бұхарбай мәлімдеді.

«Shymkent BUS» автобус паркінде 30-ға тарта қоғамдық көлік жүргізушісі жолаушылар бағытына шығудан бас тартты. Олар екі ай алмаған айлықты төлеуді талап еткен. Аталған жағдайға байланысты «Shymkent» ӘКК» АҚ басқарма төрағасы Ә.Рабаевтың қатысуымен өткен брифингте олардың жалақысы осы аптаның соңына дейін төленетіні белгілі болды.

Әбілсейіт Байсейітұлының айтуынша, қазан айында «Shymkent BUS»-тың 361 жұмысшыға 51 млн теңге көлемінде берешегі болған. Бүгінгі таңда соның аз ғана бөлігі қалған.

– Қоғамдық көлік жүргізушілеріне айлық жалақысын 3 немесе 6 айлап төлеуді болдырмаймыз. «Shymkent BUS» көлік компаниясын қаржыландыру үшін «ПетроҚазақстан» компаниясы 200 млн теңге қаржы бөлген болатын. Сол қаржыны игерудің кезеңдік жұмыстарына байланысты айлық уақытынан сәл кешікті. Қоғамдық көлік жүргізушілерін бұл жағдайға түсіністікпен қарауға шақырып, мәмілеге келдік. Көлік жүргізушілері қазан айындағы берешегі мен қарашаның айлығын бірер күнде алады, – деді Ә.Рабаев.

Брифингке «Shymkent BUS» басқарушы компаниясы ЖШС директоры Елікбай Тоқбергенов пен қалалық жолаушылар көлігі және автомоль жолдары басқармасы басшысының орынбасары Ержан Зиябеков те қатысып, БАҚ өкілдерінің сұрақтарына жауап берді.

Айта кетейік, ағымдағы жылы Шымкент қаласына келген жаңа 300 автобустың 231-і 12 бағыт бойынша қала жолаушыларына қызмет көрсетуде. Қалған 69 автобусты бағытқа қою жұмыстары жыл соңына дейін аяқталмақ. Сондай-ақ, «Shymkent BUS» компаниясының қоғамдық көлік жүргізушілерінің жалақысы келісімшартта 130 мың теңге деп көрсетілген. Әйткенмен, жүргізушілер жол жүру ережесін бұзып, жолаушыларға дөрекілік танытқан жағдайда оның жалақысы азаюы мүмкін.

– Біз мегаполис болдық. Шымкентте қоғамдық көліктің бір ғана түрі бар, метро, басқа да түрлері жоқ. Сондықтан, автобус қызметін тиісті заманауи деңгейге көтерумен қатар жұмысшылардың да талапқа сай қызмет етуін қолға алмақпыз. Осы мақсатта алдағы уақытта «Shymkent BUS» қоғамдық көлік қызметіндегі азаматтарға айлық бонустық жүйемен төленеді, – деді Ә.Рабаев.

Еске сала кетейік, Елікбай Тоқбергеновтің айтуынша, көлік жүргізушілері айдың 15 күнінде жұмыс істеп, 15 күнінде демалады. Оны күнара немесе екі күндік етіп реттеу жұмысшылардың таңдауына қарай шешіледі.

Шымкент қаласына аудандардан енген Тоғыс, Құрсай, Бадам тұрғын алаптарында 3634 үйге сапалы электр жарығын қосу жұмыстары аяқталуға жақын. Сондай-ақ, тағы 4 елдімекенде 9600 адамды құрайтын 241 үйге сапалы ауызсу құбырлары тартылып, қазір абоненттеу жұмыстары жалғасуда. Бұл туралы Шымкент қаласы əкімінің орынбасары Б.Парманов БАҚ өкілдерімен өткен брифингте мәлімдеді.

Бұхарбай Рысқұлұлының айтуынша, Шымкентте ауыз су мүлде жетпеген 8 елдімекен бар. Қазір ол елдімекендерге таза ауызсу тасымалдап беру арқылы жеткізіледі. Тағы 10 елдімекенде су құбырларының тозығы жетуіне байланысты ауызсу тәулігіне сағаттап қана қосылады.

– Биыл 10 айда осы ұңғымадан су ішіп отырған 5 елдімекенді сапалы ауызсумен қамтудың жобалық-сметалық құжаттары əзірленді. 2020 жылдың соңына дейін бұл жоба нəтижесін береді. Сондай-ақ, Шымкенттегі қалған 13 елдімекендегі ауызсу тапшылығы 2023 жылы 100% шешімін табады деп жоспарлап отырмыз. Егер су құбырын тарту құрылыстары барысында ешқандай кедергілер туындамаса, жоспар одан да ерте орындалады. Себебі, кейде жер теліміне байланысты сотпен шешілетін мəселелер 5-6 ай уақытты алады, – деді Б.Парманов.

Брифингте айтылған маңызды мәселенің бірі табиғи газ тапшылығы. Қала аумағында 12 елдімекен табиғи газбен қамтылмаған. Бұл пайыздық көрсеткішпен алғанда мегаполис халқының 93%-ын құрайды. Табиғи газ тапшылығынан Шымкент қаласында үшінші автоматтандырылған газ тарату бекетін салу мәселесі көптен бері айтылып жүрген. Бұл сұрақ шешімін тапты, қазіргі таңда мердігер анықталды, «АГРС-3» құрылыс жұмыстары 2020 жылы жанданбақ.

Айта кетейік, 34 шағынауданға кәріз жүйесін тартудың ЖСҚ-сы да осы 10 айда әзірленді. Ал 2019 жылдың соңына дейін 100 шақырым жол пайдалануға берілсе, тағы 120 шақырымы 2020 жылға өтпелі.